एस-(कार्बोक्झिमिथाइल)-एल-सिस्टीन

उत्पादनाचा परिचय

CAS क्रमांक: २३८७-५९-९

आण्विक सूत्र: C₅H₉NO₄S

आण्विक वजन: १७९.१९

EINECS क्रमांक: ‌ ‌२१९-१९३-९

ची भूमिका आणि कार्यक्षमता एस-(कार्बोक्झिमिथाइल)-एल-सिस्टीन प्राण्यांच्या आरोग्यात‌

एस-(कार्बोक्झिमिथाइल)-एल-सिस्टीन (ज्याला कार्बोसिस्टीन असेही म्हणतात) हे सिस्टीनचे एक व्युत्पन्न आहे आणि ते एसिटाइलसिस्टीन (एनएसी) प्रमाणेच म्यूकोरेगुलेटर आणि अँटीऑक्सिडंट वर्गाशी संबंधित आहे. तथापि, त्याची रासायनिक रचना आणि कृतीची यंत्रणा लक्षणीयरीत्या भिन्न आहे. प्राण्यांच्या आरोग्यातील त्याच्या भूमिका आणि संशोधन प्रगतीचा आढावा खाली दिला आहे:

‌I. मुख्य यंत्रणा आणि परिणाम‌

‌१. म्यूकोलिटिक आणि श्वसन संरक्षण‌

• ‌कृती‌: श्लेष्मा उत्पादनाशी संबंधित एंजाइम क्रियाकलाप नियंत्रित करून वायुमार्गातील श्लेष्मा स्राव नियंत्रित करते आणि थुंकीची चिकटपणा कमी करते (NAC च्या विपरीत, जे डायसल्फाइड बॉन्ड क्लीवेजद्वारे थेट श्लेष्मा तोडते).

• ‌लक्ष्य प्रजाती:

‌पाळीव प्राणी (कुत्रे/मांजरी)‌: क्रॉनिक ब्राँकायटिस, जाड थुंकीसह न्यूमोनिया.

‌पशुधन (गुरेढोरे/स्वाइन)‌: जिवाणू किंवा विषाणूजन्य श्वसन संक्रमण (उदा., स्वाइन एन्झूटिक न्यूमोनिया).

‌२. अँटिऑक्सिडंट आणि दाहक-विरोधी प्रभाव‌

• ‌यंत्रणा‌: इंट्रासेल्युलर ग्लूटाथिओन (GSH) पातळी वाढवते आणि प्रो-इंफ्लेमेटरी सायटोकिन्स (उदा., IL-8, TNF-α) दाबते, ज्यामुळे श्वसनमार्गाची जळजळ कमी होते.

• ‌अर्ज:

• ‌कुक्कुटपालन‌: अमोनिया किंवा धुळीच्या संपर्कातून होणारे ऑक्सिडेटिव्ह नुकसान कमी करते.

• ‌मत्स्यपालन‌: उच्च-घनतेच्या शेती वातावरणात ऑक्सिडेटिव्ह ताणापासून संरक्षण करते.

‌३. इम्युनोमोड्युलेशन‌

• श्लेष्मल त्वचा रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करते आणि लसीची प्रभावीता वाढवू शकते (उदा., डुकराच्या श्वसन रोग सिंड्रोममध्ये).

‌

III. प्राण्यांच्या आरोग्यातील संशोधन आणि उपयोग‌

‌१. कुक्कुटपालन‌

• ‌चाचणी डेटा‌: ब्रॉयलर फीडमध्ये S-(कार्बोक्झिमिथाइल)-L-सिस्टीन (५०-१०० मिग्रॅ/किलो) मिसळल्याने अमोनियाच्या संपर्कामुळे होणारे श्वसनाचे नुकसान कमी होते आणि वजन ५-८% वाढण्यास मदत होते.

• ‌प्रशासन: ५-७ दिवस पिण्याच्या पाण्याद्वारे किंवा खाद्याद्वारे.

‌२. पाळीव प्राणी (कुत्रे/मांजरी)‌

• ‌क्रॉनिक ब्राँकायटिस व्यवस्थापन‌: २ आठवडे दिवसातून दोनदा १०-१५ मिग्रॅ/किलो या प्रमाणात तोंडावाटे घेतल्याने खोकल्याची वारंवारता लक्षणीयरीत्या कमी होते.

‌३. मत्स्यपालन‌

• ‌ताण संरक्षण‌: खाद्य पूरक (२००-३०० मिग्रॅ/किलो) वाहतुकीदरम्यान किंवा पाण्याच्या खराब परिस्थितीदरम्यान ऑक्सिडेटिव्ह नुकसान कमी करते, जगण्याचा दर सुधारते.

‌IV. खबरदारी‌

1. ‌डोस नियंत्रण:

ओव्हरडोसमुळे सौम्य अतिसार होऊ शकतो (विशेषतः पोल्ट्रीमध्ये).

‌औषध संवाद:

• आम्लयुक्त घटक (उदा. व्हिटॅमिन सी) किंवा प्रतिजैविक (उदा. टेट्रासाइक्लिन) यांचा एकाच वेळी वापर टाळा.

‌नियामक अनुपालन:

• ‌चीन‌: पालन करणे आवश्यक आहे पशुवैद्यकीय औषध प्रशासन नियमआणि पैसे काढण्याचे कालावधी.

• ‌युरोपियन युनियन‌: अद्याप मुख्य प्रवाहातील पशुवैद्यकीय औषध म्हणून मान्यता मिळालेली नाही; स्थानिक नियमांचे पालन करा.

‌व्ही. संभाव्य संशोधन दिशानिर्देश‌

• ‌अँटीव्हायरल अ‍ॅडजुव्हंट‌: इन विट्रो अभ्यासातून असे दिसून येते की एव्हीयन इन्फ्लूएंझा विषाणू (H9N2) च्या प्रतिकृतीला प्रतिबंधित केले आहे; पुढील प्रमाणीकरण आवश्यक आहे.

• ‌पुनरुत्पादक आरोग्य‌: प्रजनन करणाऱ्या प्राण्यांमध्ये वीर्य किंवा अंडकोषांची अँटिऑक्सिडंट क्षमता सुधारते (प्रायोगिक टप्प्यात).

‌सारांश‌

S-(कार्बोक्झिमिथाइल)-एल-सिस्टीन प्रामुख्याने प्राण्यांच्या आरोग्यासाठी वापरले जाते ‌दीर्घकालीन श्वसन रोग व्यवस्थापनआणिप्रतिबंधात्मक अँटिऑक्सिडंट समर्थन‌. त्याची सौम्य कृती आणि उच्च सुरक्षा प्रोफाइलमुळे ते दीर्घकालीन वापरासाठी योग्य बनते, जरी त्याची सुरुवात मंद गतीने होते आणि तीव्र परिस्थितीत उपयुक्तता मर्यादित करते. NAC सोबत एकत्रित केल्यावर, दोन्ही एजंट दीर्घकालीन आणि तीव्र आरोग्य आव्हानांना तोंड देण्यासाठी एकमेकांना पूरक असतात. व्यावहारिक अनुप्रयोगांमध्ये प्रजाती-विशिष्ट गरजा, रोगाचे टप्पे आणि नियामक मार्गदर्शक तत्त्वे विचारात घेतली पाहिजेत.

तपशीलवार प्रायोगिक संदर्भांसाठी किंवा कस्टमाइज्ड डोसिंग प्रोटोकॉलसाठी, मोकळ्या मनाने विचारा!